Akademik

Oftalmoloji yunanca ophthalmos (göz) ve logos (kelime) sözcüklerinden köken almaktadır.

İskenderiye’de Efesli Rufus gibi anatomistlerin diseksiyon çalışmalarından da yararlanarak Galen (M.S. 2yy) retina, üvea, kornea, iris, gözyaşı bezleri, göz kapakları, vitreus, aköz sıvı, kristalin lens gibi gözün temel anatomik ve fizyolojik özelliklerini belirlemiştir. Görmenin beyinden kaynaklanan ışınların içi boş bir optik sinirden göze iletildiğini ve ışınların gözden yayılarak görmeyi gerçekleştirdiği teorisini savunmuştur. Kristalin lensin görmenin en önemli parçası olduğunu söylemiştir.

Orta çağ İslam felsefesi ve tıbbında da göz ilgi çekmiştir. Galen’in çalışmalarını takip ederek al Kindi ve Huneyn İbn-İshak (9.yy) ışınların gözden yayılması teorisini savunmuşlardır. Bağdatlı al Razi pupil daralması ve genişlemesini keşfetmiş, al Haytan gözün kuvvetli ışıkta hasar gördüğünü yazmıştır. Bu iki düşünür ve İbn-i Sina ışınların göze girerek gözü etkilediğini savunmuşlardır.

İbn-i Sina’nın orta çağ ve Rönesans tıbbına olan büyük etkisiyle orta çağ Avrupalı düşünürler ışığın göze girerek gözü etkilediği teorisine daha yakın olmuşlardır. Leonordo da Vinci de önce ışınların göze girerek gözü etkilediği teorisine yakınlaşmıştır.

On altıncı yüzyıldan itibaren kristalin lensin görmenin en önemli organı olması fikrinden uzaklaşılarak, optik sinir ve retinanın görme üzerinde daha önemli olması fikri üzerine yoğunlaşılmıştır. 1604’te Kepler nesnelerin imaj olarak iç bükey retina üzerine düştüğü fikrini öne sürmüştür.

Suşruta, yaklaşık 5.yy’da Hindistan’da yazdığı Suşruta Samhita adlı kitabında gözle ilgili 72 hastalığı, göz cerrahi aletlerini ve göz cerrahisini anlatmaktadır. Aynı zamanda katarakt ameliyatı yapan ilk cerrah olarak kabul edilmektedir. Suşruta’nın sivri bir şişle ön kamaraya girerek bulanık lensi vitreus içine attığı bilinmektedir.

Oldukça sık görülen bir hastalık olduğu için katarakt ameliyatının tarihçesi MÖ 2000’li yıllara kadar uzanmaktadır. Tarih kitaplarında ilk katarakt ameliyatının Babil’de bulanıklaşan göz merceğinin göze uygulanan bir darbe ile göz içine düşürülmesi şeklinde yapıldığı bilinmektedir.11.yy’da Müslüman doktor Ammar yumuşak kataraktları geliştirdiği bir tüp içine emerek çıkartmış ve bu konuda oldukça önemli bir adım atmıştır. 1747’de bulanıklaşan merceğin gözün içine düşürülmek yerine gözün dışına alınmaya başlamasıyla modern cerrahinin ilk adımları atılmıştır. Ancak gözün dışına alınan merceğin yerine mercek konamadığı için hastalar oldukça kalın camlı gözlük takmak zorunda kalmışlardır. İkinci dünya savaşında İngiliz savaş uçaklarının gölgeliklerinin yapımında kullanılan plastiğin çatışmalar sırasında pilotların gözüne kaçtığı ve gözde yabancı cisim reaksiyonu yaratmadığı gözlenmiş, ve böylece ilk göz içi merceği fikri böylece doğmuştur.

Günümüzde ise oftalmoloji gelişen teknoloji ile çağ atlamış özellikle katarakt cerrahisi insan vücudunda en sık ve en başarılı uygulanan cerrahi olarak yerini almıştır. Günümüzde katarakt cerrahisi ufak bir kesiden dikişsiz olarak uygulanmakta ve göz içine o küçük kesiden katlanarak yerleştirilen göz içi mercekleri kullanılmaktadır.